Kilka słów o szkole

Liceum Ogólnokształcące im. Pawła Stalmacha w Wiśle

(1945 – 2005)

Po zakończeniu II wojny światowej sprawa szkolnictwa podstawowego w Wiśle została szybko i pomyślnie rozwiązana. Reaktywowano szkoły podstawowe istniejące w okresie międzywojennym. 3 września 1945 reaktywowano działalność szkoły hotelarskiej. Problem stanowiło kształcenie ogólnokształcące, gdyż Wisła wskutek działań wojennych była odcięta od reszty świata: most na rzece był zburzony, nie działał żaden transport.

Podczas okupacji w prywatnym mieszkaniu na Jarzębatej uczyła K. Chobotowa, tuż po wyzwoleniu w willi „Beskid”, potem ”Świetlana” przygotowywała około 50 słuchaczy, którzy mogliby kontynuować naukę w gimnazjum, jednak dotarcie do najbliższego w Cieszynie było niemożliwe. Stąd kierownik A. Podżorski zwołał zebranie, na którym zapadła decyzja o założeniu gimnazjum w Wiśle. Przedstawiciel Kuratorium, wizytator Dyski przychylił się do wniosku Wiślan. W dniu 4 września 1945 roku przybył dyrektor Marian Bajorek i rozpoczął niezbędne prace w celu uruchomienia nauki w gimnazjum. Budynek „Świetlana” zaadoptowano na potrzeby szkoły i 17 września rozpoczął się pierwszy rok szkolny w I Państwowym Liceum i Gimnazjum Koedukacyjnym im. A. Osuchowskiego – filia w Wiśle”.

1 września 1947 roku pismem Ministerstwa Oświaty z Warszawy szkoła uzyskała samodzielny byt, otrzymując nazwę „Państwowe Liceum i Gimnazjum w Wiśle”

Patron szkoły

Paweł Stalmach urodził się 13 sierpnia 1824r. w Bażanowicach pod Cieszynem. Uczęszczał do gimnazjum ewangelickiego w Cieszynie, a później uzupełniał wykształcenie w Bratysławie. W Bratysławie współpracował z Towarzystwem Słowiańskim. Następnie wyjechał do Wiednia, gdzie podjął studia teologiczne.
W 1848 r. w Pradze reprezentował Śląskich Polaków na Zjeździe Słowiańskim (Sobór Słowiański), na którym wraz z pozostałymi delegatami Śląska Cieszyńskiego zgłosił akces do sekcji polskiej : “My Ślązacy jako Polacy chcemy i możemy tylko do polskiej sekcji należeć”. Powyższe oświadczenie było wówczas pierwszą, głośną manifestacją przynależności Śląska do narodu polskiego.

Paweł Stalmach swą działalność na rzecz polskości Śląska Cieszyńskiego rozpoczął już w gimnazjum. W 1842r. zorganizował “Złączenie Polskie” czyli stowarzyszenie uczniów, których celem było kultywowanie języka polskiego. W owym czasie w gimnazjach cieszyńskich język polski wykładano jako przedmiot nadobowiązkowy tylko w niektórych klasach po 2 godziny tygodniowo.
Jak wielki był pęd ówczesnej młodzieży do nauki tego języka niech świadczy fakt, że latem 1847 roku wyruszył Paweł Stalmach wraz ze swoim kolegą Andrzejem Cienciałą na piechotę do Krakowa, aby uzyskać tam książki i podręczniki dla “Towarzystwa Uczących się Języka polskiego”, skupiającego ponad 40 uczniów.
Od 8 maja 1848 do 8 lutego 1851 r. Stalmach wraz z Andrzejem Cieńciałą redaguje “Tygodnik Cieszyński”, którego wydawcą był doktor Ludwik Klucki. W tym czasie Stalmach starał się o posadę nauczyciela języka polskiego w gimnazjum niemieckim w Cieszynie, której nie otrzymał ze względu na propolską działalność. Za to otrzymał propozycję od Kluckiego, wydawcy “Tygodnika Cieszyńskiego” ,aby uczył go języka polskiego za pięć złotych reńskich miesięcznie (tyle samo Stalmach otrzymywał za redagowanie “Tygodnika”).

Także w 1848 r. Stalmach był współzałożycielem i sekretarzem Czytelni Polskiej, przemianowanej w 1861 roku na Czytelnię Ludową oraz Towarzystwa Naukowej Pomocy. W “Czytelni Polskiej” Stalmach realizował się jako nauczyciel rozmów i metodycznej nauki języka polskiego. “Naukę tę mnie powierzono i była dość spora liczba uczących się, przychodzili na nią i niektórzy wyżsi urzędnicy”.

W 1885 roku z inicjatywy Stalmacha powstała “Macierz Szkolna Księstwa Cieszyńskiego”, której celem było zorganizowanie sieci szkół niższych, a także średniej szkoły polskiej, aby przeciwdziałać germanizacji ludności polskiej.
Wszystkie formy działalności Pawła Stalmacha pomimo rządowych zakazów i zamierzeń przetrwały i spełniły swoją rolę. Godna jest podziwu postawa Stalmacha, który po zawieszeniu 8 lutego 1848 roku “Tygodnika Cieszyńskiego” już od l marca 1848 wydaje “Gwiazdkę Cieszyńską”; po rozwiązaniu Czytelni Polskiej zakłada Czytelnię Ludową, a w 1856 Kasyno, etc.
Uwieńczeniem jego starań o język polski była praca “Gramatyka Polska” napisana na Konkurs ogłoszony we Lwowie w 1859 roku.
W spuściźnie literackiej obok bogatej publicystyki zasługuje na uwagę “Bój na Dobropolu” opiewający bitwę pod Legnicą w 1241 r., śpiewogra “Cieszymir” oraz “Pamiętniki”.
Paweł Stalmach ten wielki orędownik polskości Śląska Cieszyńskiego zmarł w Cieszynie 13 listopada 1891 r.
W roku 1937 uroczyście przeniesiono jego prochy wraz ze szczątkami Karola Miarki i ks. Ignacego Świeżego do Grobów Zasłużonych na cmentarzu komunalnym w Cieszynie.
Wyrazem pamięci potomnych jest nazewnictwo stalmachowskie: ulic, szkół, drużyn harcerskich. Od roku 1945 roku imię to nosiło również Państwowe Liceum Pedagogiczne W Cieszynie – dawne Seminarium nauczycielskie kształcące od 1911 roku nauczycieli polskich. Obecnie imię Pawła Stalmacha noszą szkoły: Szkoła Podstawowa w Bażanowicach oraz Liceum Ogólnokształcące w Wiśle.

Zajęcia odbywały się w willi „Świetlana” oraz w kilku pomieszczeniach dawnej restauracji na Oazie. Z biegiem nauki warunki lokalowe pogarszały się, gdyż szybko wzrastała ilość uczniów. W 1948 roku zapadła decyzja o budowie samodzielnego budynku dla wiślańskiego gimnazjum. W związku z planowaną reformą szkolnictwa, wprowadzenie tzw. jedenastolatki, koncepcja upadła. Postanowiono rozbudować szkołę podstawowa nr 1 w Wiśle centrum. Od 1950 roku całe drugie piętro przeznaczono na siedzibę liceum. Taki stan rzeczy trwał do 1995 roku.

Powołany w 1991 roku z inicjatywy rodziców i ówczesnej dyrektor Danuty Kozyry Społeczny Komitet Rozbudowy Szkoły, doprowadził do budowy oddzielnego budynku.

Pozyskane przez rodziców i obie szkoły środki finansowe nie gwarantowały ciągłości robót.

W 1992 roku Kuratorium zgodziło się na dofinansowanie budowy. W roku szkolnym 1995/1996 Liceum zyskało nowy budynek, który stanowi wschodnie dobudowane skrzydło starego budynku Szkoły Podstawowej.

Lekcje rozpoczęto 1 września, jednak uroczyste otwarcie nastąpiło 21 października 1995 roku w dniu Zjazdu Absolwentów z okazji 50-lecia Liceum Ogólnokształcącego.

1 września 2001 roku, wychodząc naprzeciw potrzebom młodzieży pracującej utworzono Liceum dla Dorosłych.